Министерство культуры Республики Бурятия
БУ СБДЭЗ «БУРЯАДАЙ ГҮРЭНЭЙ Х. НАМСАРАЕВАЙ НЭРЭМЖЭТЭ АКАДЕМИЧЕСКЭ ДРАМЫН ТЕАТР»
Режим работы кассы
с 10:00 до 18:30,
перерыв с 14:30 до 15:00,
без выходных
8 (3012) 222-537
Республика Бурятия
г.Улан-Удэ, ул.Куйбышева, 38
Хоёр заяан, хоёр мүшэн…
26
февраля
Хоёр заяан, хоёр мүшэн…

Бүхы зоной мэдэһээр, театрай оршон соо олон зүжэгшэдэй гэр бүлэнүүд мүндэлдэг гээшэ. Энэ ушар гайхалгүй, наһанайнь харгы, наһанайнь ажал хэрэг тэдэ зониие нэгэдүүлдэг, һанал бодолынь дүтэ байдаг ха юм. Мүнөө бидэ  театрай буряад юртэмсын нэгэ гэр бүлэ тухай хөөрэхэ халуун хүсэлтэйбди.

Манай зураглалай гол геройнууд гэхэдэ, Буряад Уласай арадай зүжэгшэд -  гэрэй эзэн Дащицырен Дашинамжилов ба бүлын эзэн эхэнэр Бальжит Очирова гэгшэд.

Мүнөө эдэ аха захатамнай наһанай амаралтада гаранхай, һая дала наһанайнгаа дабаа дабажа, үри хүүгэд, түрэл гаралайнгаа дулаахан дүхэриг соо ан бун жаргалаа эдлэн ажаһууна.

- Хүндэтэ Дашицырен Дарижапович ба Бальжит Батоевна, аяар 45 жэлэй хугасаа соо мүр мүрөө түшэжэ, хуби заяагаа сугтаа эдлэжэ, нэгэ заяатай, нэгэ мүшэтэй болоһон эбтэй эетэй гэр бүлэ байһанииетнай мэдэнэбди, таанадаа ехээр хүндэлэн, сэдьхэлэйнгээ омог бахархалые дахин мэдүүлхэ хүсэлтэйбди.   

Таанадай намтар үзэхэдэ, хара багаһаал ехэ эдэбхитэйгээр наада тоглолтонуудта, элдэб хэмжээ ябуулгануудта шуран солбоноор хабаадажа, уран һайханай талада һожортой, дуратай, абьяас бэлигтэй байһанииетнай гансата ойлгохоор. Зүжэгшын харгы шэлээгүй һаа, хэн болохо байгаа гээшэбта?

Дашицырен Дарижапович: - Би һургуулияа дүүргээд, летчик болохо хүсэлтэй Эрхүү хотын летно училищидэ дансануудаа тушаажа аза талаанаа туршаа һэм. Бүхы шалгалтануудые амжалта түгэс гаталаад, гансал һүүлдэ үнгэ зүһэ шалгахадань, нэгэл юумэндэ алдааб. Үглөөдэртэнь Улаан-Үдэ хото бусажа, соёл культурын дээдэ һургуулиин данса абалгын һүүлшын үдэр үрдижэ, РСФСР-эй арадай зүжэгшэн, уран найруулагша Содном Дашеевич Будажаповай курсда ороһон хүм.

Бальжит Батоевна: - Шанга курсада һураһан юумэл даа. Булта бэрхэнүүд сокурснигуудтай. Һүүлдэнь Содном Дашеевич багшынгаа табиһан томо томо зүжэгүүдтэ наадаа. Ямар томо шухала рольнуудые гүйсэдхөөб!  

Би ондоо мэргэжэл шэлэжэ шадахагүй байгаа юм бэшэгүб гэжэ һананаб. Хүүгэд наһанһаа Агын арадай театрта наадалсажа, театрай «хорото номо годлидо һэтэ харбуулһан», наадахын абьяасай амта үзэһэн, таниха болоһон байгааб. Шэтэ можын «Эгээл бэрхэ эхэнэрэй дүрэ харуулһанай түлөө» шагналда хүртэһэн басаганай тиихэдэ эльгэ зүрхэндэ ондоо мэргэжэл тушаа бодол ородоггүй байһан юм бэзэ. Талаан боложо, Владивостогой театрай дээдэ һургуулиин оюутан болохо ехэ шалгалта гараад, зүжэгшэнэй харгымни эхилээ һэн.

Буряад арадайнгаа соёл урлалтай яаха аргагүй наһаяа холбохо табисууртай, театрай заяаша Музада наһаараа һүгэдэн алба хааха золтой байгаат хат. Теэд та хоёрой ханилжа айл болоһон ушарыетнай, танилсаһан газарыетнай мэдэжэшье байгаа һаа, иимэ асуудал асууха дуран хүрэнэ – яагаад танилсаһан байнабта?

Дашицырен Дарижапович: - Түрэл театр соогоол танилсаабди. Би 1973 онһоо хүдэлжэ эхилээб. Тиигээд хоёр жэл хүдэлөөд байтарни, Зүүн зүгэй соёлой дээдэ һургуули дүүргээд, буряад студиин бүридэл соо Бальжидни ерээ һэн.

Бальжит Батоевна: - Маанадай ерэхэдэмнай Дашицырен дүршэлтэй зүжэгшэн болошоһон, юу хээ хараһан, нүүдэл тоглолтонуудаар Монгол ошолсоод ерэһэн артист ябажа байгаа. Намарынь хараалби даа. Улаан гоё самсатай, саб сагаахан шүдэнүүдээр һаргама энеэбхилһэн, шара шарайтай, ород хүн гээшэ гү гэхээр нэгэ хүбүүе хараа һэмби. Сугтаа гастролида ябахадаа, «Дабһанай амтан» гэжэ зүжэгтэ наадажа эхилээ һэмди. Тиигэһээр гэрлэхэ тээшээ болоод, түрэ найртамнай бүхы театр байһан юм аабдаа.

- Залуу айл түбхинэжэ, хүүгэдэй хүмүүжэлгэ ажалтаяа яажа тэнсүүлээд ябаабта?

Дашицырен Дарижапович: - Басагаднай Сэсэгма Дарима хоёр театр соо үндыһэн гэхээр. Олон гастрольнуудаар абаад ябадаг байгаабди, бага басагамнай гастрольна үхибүүн гэжэ нэршэшһэн байдаг бэлэй.

Бальжит Батоевна: - Сэсэгмаагаа гаргаха болоод, Агаяа түрхэмүүдтээ ошооб. Удаан болонгүй  Дашицыремни дуудаа, театрай дарга Цырен Аюржанаевич гэр үгэхэмнай, ерэжэ хоёр гэрһээ шэлэгты гээ гэбэ. Театрһаа иигэжэ гоё гэртэй болоо һэмди. Тиихэдэ залуу ябаһан бидэндэ хоёр таһагтай гэр ордон шэнгеэр һанагдаа һэн бэзэ.

- Басагадтаа айлшаар ошоод ерэдэг гэжэ дууладагбди. Басагадтнай ямар ажалтайб, хуби заяагаа театртай гү, али соёлой юртэмсэтэй холбохо хүсэлгүй байгаа гү?   

Бальжит Батоевна: - Хоёр басагаднай һургуули һудартай, һайн ажалтайнууд. Ехэ басагамнай Москвада немецкэ концернын бүридэлдэ инженер-технологоор хүдэлдэг, таһагай хүтэлбэрилэгшэ. Хари гүрэнүүдээр ажалаараа ябадаг, дүй дүршэлөөрөө хубаалдажа, шэнэ оньһон аргануудые нэбтэрүүлжэ ерэдэг. Хэдэн хари хэлэ мэдэдэг.

  Бага басагамнай Сочи хотын аэропортын эдеэ хоолой хангалгын талаар захирал, гендиректор. Мүнөө тэрэ басагандаа Сочи айлшалаад, 45 хоногой туршада амараад ерээбди. Басагадтаа ямбалуулдаг лэ гээшэбди, юу хэлэхэб. Теэд һараһаа үлүү болоходоо, гэрээ һанажа эхилхэш. Байгыт лэ, амарыт лэ гээшье һаань, гэр рүүгээ тэгүүлхэш. Самолет соо танилнуудаараа уулзахаш, шашалдахаш. Тиишээ ниидэхэдээ, түргэн саг ябашаха. Гэр тээшэ - удаан, тиигэһээр гэртээ хүрэхэдөө һанаагаа амархаш.

Дашицырен Дарижапович: - Сэсэгмаамнай 14 наһатайдаа Габриэль Маркесай зохёолоор найруулагдаһан «Восточные ворота» гэһэн зүжэгтэ Эрендирын роль наадаа һэн. Колумбийска режиссер Гонсалес Пуче ерэжэ табяа һэн, олон басагадые туршалга гаргуулаад, манай басагые шэлээ. Би өөрэшье наадааб тэрэ зүжэгтэ. Валентина Цыреновна Найдакова Сэсэгмааемнай магтажа бэшээ һэн, гэр бүлөөрөө хабаадаа гэжэ. 

- Таанадые олон зон таниха. Мүнөө хаа-яандаа театраа ерээд, наадаһан зүжэгүүдэйнгээ хэһэгүүдээ харуулхадатнай харагшаднай ехэ баяртай байдаг. 

Бальжит Батоевна: - Хүн зон танидаглдаа, дэлгүүр юумэн дээгүүр ябахадашни, наймаашад, юрэ ябаһан зон таниха, мэндэеэ хүргэхэ, хэзээ наадахабта гэжэ байгаад асуудаг, һонирходог. Театрһаамнай урихадань,  урилгыень тогтоожо хүхюутэйгээр ерэдэгбди.

Дашицырен Дарижапович: - Театраа оло дахин ябадагбди, мүнөөл удаанай ошоодүйбди. Бүхы шэнэ зүжэг тоглолтонуудые алгадангүй ошожо харадаг заншалтайбди. Залуушуул яагаад нааданаб, яажа дундаа харилсанаб, дүрэ образоо хайшан гээд гарганаб гэжэ байжа адаглан, яаха аргагүй досоогоо шүүмжэлэн хараа бэштаа. Мүнөө жэл урдан ороһон энэ шэнэ залуушуулаа хараха ехэ хүсэл байна. Москвагай театральна һургуули һударай зүжэгшэд ха юм. Ехэ һонин байна. Хорюулта энэ саг дүүрэхэдэ, урматай ошожо харахабди.  

- Театртаа наадаашьегүйһаа таанад кино, элдэб видеобуулгабаринуудта хабааданат. Солбон Лыгденовай түрүүшын «Булаг» кино, Чимит Цыдендамбаевай «Шэнэ байшан» гэһэн зохёолоор найруулһан фильм соо Бальжит Батоевна, Та Олег Бабуевтай наадаат. Хоюулаа «Эльгэлэн» гэһэн кино соо наадахыетнай хаража урмашаа һэмди.  

Бальжит Батоевна: - «Шэнэ байшан» гэжэ фильмые уран найруулагша Баярма Жалцанова «Буряад хэлэеэ сахин хамгаалха» гэһэн гүрэнэй программын захилаар бүтээгээ гэжэ ойлгоо һэмди.

Дашицырен Дарижапович:   - Тэрэ хүдөө нютагта байдаг ахатан тухай «Эльгэлэн» гэһэн фильмые залуу кинорежиссер Александра Цыренжапова буулгаа. Владимир Меньшовай шаби басаган, тэрэ дипломна ажалынь боложо, зандаа үндэр сэгнэлтэдэ хүртөө гэжэ дуулаа һэмди. Фермер айлай буусада ошожо буулгаа бэлэйбди.

Бальжит Батоевна: - Энэ Александра гэжэ кинорежиссер басаган Москвадаа үлөө гэжэ аба эжытэйнь һая уулзахадаа дуулаабди.

- Ажабайдалай жаргал баяр гээшэ мүнөөдэрэй сагта юун сооб?  

- Буряад драмын театрта хүдэлхэ ехэ аза талаатай, үльгэр жэшээ абаха олон аха үеын зүжэгшэдөөр урлаха хубитай байгаалдидаа. Гол роль тудалдаа һаань, тэрэ ролёо гаргатараа нилээн ехэ ухаагаа гүйлгэжэ, сэдьхэлээ хүдэлгэжэ, уран найруулагшатаяа удаахан ухамайлжа гаргахаштаа. Тэрэнэйшни үрэ дүн гэхэдэ тайзан дээрэхи уран һайханай эди шэдитэ долгин, харагшадай уйгаргүй дулаан элшэ хүсэн. Мүнөө үсөө гараашье һаа, тэрэ долгиндо дайруулхадаа, зүжэгшын жаргал баяраа һанаадхихаш. Зүжэгшын ажал хэды хүндэшье һаань, бидэ энэ хубидаа баяртай байдагбди. Түрэл театраараа омогорходогбди, энэ театрайнгаа намтартай холбоотой байһандаа баярлажа ябадагбди.

- Гэртээ хоюулаа Буряад театртаа хүдэлһэнөө дурсан хөөрэлдэжэл байдагбди. Һананагши, энэ зүжэг соо тиигээд наададаг һэнши, тэндэ иимэ юумэн болоо һэн гээд хоюулаа һанан, эльгэлэн сагаа үнгэргэдэгбди.

- Хоца Намсараевай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй академическэ драмын театрай бүхы ажалшадай зүгһөө Та хоёроо дала наһанайтнай Баяраар халуунаар амаршалаад, үлзы һайхан үреэлэй дээжые зорюулхыемнай зүбшөөгыт!

Түби дэлхэйн арюунай дээжые үзэжэ, 
Буян хэшэгтэй, уян сэдьхэлтэй, 
Үглөө бүхэндэ шүүдэрэй шэные ойможо, 
Үдэр бүхэндэ үүлэнэй сэлмэгые хаража, 
Найман тээгээ наратай, 
Дүрбэн тээгээ дүлэтэй, 
Сэдьхэл тэнюун, ухаан һонор 
Ажаһуухатнай болтогой гэжэ 
Аяа һайхан таанадтаа үреэнэбди!

Намжилма Цыденова, театрай уран зохёолой таһагай мэргэжэлтэн.


Фотоотчет